Laboratorija za vrijeme i frekvenciju

AKTIVNOSTI

U Laboratoriji za vrijeme i frekvenciju realizuju se poslovi koji se odnose na:
• ostvarivanje, čuvanje, održavanje i usavršavanje državnog etalona vremena (frekvencije);
• obezbjeđivanje metrološke sljedivosti u oblasti vremena i frekvencije u Crnoj Gori prenosom jedinice vremena (frekvencije) s državnog etalona na sekundarne i radne etalone vremena (frekvencije);
• razvoj mjernih metoda za prenošenje jedinice vremena;
• kalibraciju etalona/mjerila vremena (frekvencije);
• ostvarivanje nacionalne vremenske skale i njenu distribuciju;
• učešće u izračunavanju TAI (Temps Atomique International) i UTC (Universal Time Coordinated) vremenske skale;
• učešće u međulaboratorijskim poređenjima;
• utvrđivanje propisanih tehničkih i metroloških zahtjeva za određivanje tipa mjerila za mjerila vremena (frekvencije);
• ovjeravanje mjerila vremena (frekvencije).

DRŽAVNI ETALON

Državni etalon vremena i frekvencije predstavlja komercijalni cezijumski oscilator, čija je frekvencija tako podijeljena da na svom izlazu generiše 1 impuls/sekunda – 1 PPS (Pulse Per Second). Period izlaznih impulsa predstavlja realizaciju vremenskog intervala od 1 s. Oscilator na svom izlazu generiše i frekvenciju čija je vrijednost 10 MHz. Cezijumski časovnik je proizvođača Gillam-Fei, tip 3230. Osnovne karakteristike cezjumskog časovnika su:
• tačnost: ±6·10^-13;
• stabilnost: ≤1·10^-13 za 5-dnevni period.

Cezijumski časovnik, kao etalon jedinice vremena i frekvencije ostvaren po definiciji, u kombinaciji sa sistemom za vremenski transfer, predstavlja i izvor vremenske skale sljediv do UTC skale. Izlaz iz cezijumskog časovnika od 10 MHz povezan je na ulaz sistema za vremenski transfer tipa TTS-5, proizvođača PIKTIME Systems. TTS-5 ima 1PPS izlaz koji je definisan kao UTC(MBM) i predstavlja izvor nacionalne vremenske skale.

KALIBRACIJA ETALONA I MJERILA

Akreditovano područje:
• Mjerenje frekvencije u opsegu od 1 mHz do 350 MHz;
• Mjerenje vremenskog intervala u opsegu od 1 ns do 100 000 s;
• Kalibracija frekvencmetara;
• Kalibracija štoperica;
• Kalibracija etalona vremena.

OPSEG AKREDITACIJE LABORATORIJE ZA VRIJEME I FREKVENCIJU 

OVJERAVANJE MJERILA

U Laboratoriji za vrijeme i frekvenciju se sprovodi postupak pregleda mjerila vremena i frekvencije da bi se utvrdila ispunjenost propisanih metroloških zahtjeva u cilju ovjeravanja:
• osnovnih časovnika u sklopu telefonskih centrala;
• mjerila za kontrolu brzine vozila u pokretu.

ODOBRENJE TIPA MJERILA

U cilju provjere ispunjenosti propisanih tehničkih i metroloških zahtjeva za određivanje tipa mjerila, Laboratorija za vrijeme i frekvenciju sprovodi postupak ispitivanja tipa sljedećih mjerila iz oblasti mjerenja vremena i frekvencije u skladu sa Uredbom o zakonskim mjerilima za koje je obavezno ovjeravanje, odnosno odobrenje tipa mjerila („Sl. list CG", br. 81/09):
• osnovnih časovnika u sklopu telefonskih centrala;
• mjerila za kontrolu brzine vozila u pokretu.

ŠEMA SLJEDIVOSTI

Laboratorija za vrijeme i frekvenciju ostvaruje sljedivost preko nacionalnog etalona za vrijeme i frekvenciju, cezijumskog časovnika. Primjenom GPS metode istovremenog posmatranja obezbjeđuje se uspostavljanje sljedivosti etalona za vrijeme i frekvenciju, odnosno rezultata mjerenja do SI sistema. Ova metoda se primjenjuje za izračunavanje relativnog odstupanja frekvencije cezijumskog časovnika u odnosu na frekvenciju referentne laboratorije kao i za izračunavanje stabilnosti cezijumskog časovnika.

KONTAKT

Rukovodilac laboratorije:

Rabina Šabotić
tel: +382 20 601 360
      +382 20 601 361
fax: +382 20 634 651
e-mail: Ova adresa el. pošte je zaštićena od spambotova. Omogućite JavaScript da biste je vidjeli.

Zamjenik rukovodioca laboratorije:

Milan Perović
tel: +382 20 601 360
      +382 20 601 361
fax: +382 20 634 651
e-mail: Ova adresa el. pošte je zaštićena od spambotova. Omogućite JavaScript da biste je vidjeli.

Adresa: Zavod za metrologiju
            Sektor za metrološku sljedivost i državne etalone 
            Laboratorija za vrijeme i frekvenciju
            Kralja Nikole 2
            81000 Podgorica
            Crna Gora